woensdag 22 december 2010

Kerst: Kathedralen, ook van windmolens en wietplanten

Enkele jaren terug las ik in de filosofische roman Nachttrein naar Lissabon van Pascal Mercier een tekst die mij nu met Kerst weer, of nog steeds, aan het denken zet.
"Ik wil niet in een wereld zonder kathedralen leven. Ik heb hun schoonheid en verhevenheid nodig. Ik heb ze nodig als verzet tegen de platvloersheid van de wereld. Ik wil opkijken naar de stralende kerkramen en me laten verblinden door hun bovenaardse kleuren. Ik heb hun glans nodig… de koele stilte die er heerst, het gebiedende zwijgen… ik wil de machtige woorden van de bijbel lezen. Ik heb de magische kracht van hun poëzie nodig... maar evenzeer heb ik vrijheid nodig… en laat niemand het in zijn hoofd halen mij te dwingen tot een keuze". (uit de brief van Amadeu de Prado, vanaf p. 163).
Ook wanneer je niet gelovig bent of agnost zie je om je heen de voorbereidingen voor Kerst en wil je delen in een gevoel van saamhorigheid. Gregoriaanse muziek is welkom. Een kerstboom en kaarsjes spreken vanzelf. Licht in de duisternis. Harpmuziek. Ave Maria, In Dulci Jubilo, Magnificat. Er is bij iedereen behoefte aan een schuilplaats, een toevluchtsoord. Soms concreet in de vorm van een gebouw of een thuis met of zonder familie maar het kan evengoed een houvast zijn op religieus of spiritueel gebied. Er is bij velen onzekerheid. Het motto of de bede van de huidige tentoonstelling van Machteld van der Wijst in de Zeeuwse Bibliotheek is: Zeg mij hoe te leven : aangaande existentiële twijfel in tijden van chaos en wanhoop. En eerlijk gezegd, ik heb geen enkel antwoord, ik ga maar en ben. De Kerstviering vond plaats in het souterrain, naast deze tentoonstelling. Samen, tapas, rode rozen, blauwgroene stoeltjes, gitaarmuziek, kaarslicht, gele bankjes tegen zwarte wanden. Niet iedereen was er.
Het lijkt misschien vreemd maar terugkijkend op 2010 denk ik aan de voorstelling van de Man van la Mancha en aan Don Quichot die wilde vechten tegen windmolens omdat hij dacht dat het reuzen waren. Nee, reuzen kun je niet verslaan, if you cannot beat them you must join them is een veel beter idee. Moderne windmolens kunnen best mooi zijn, daar kunnen we iets mee. Met een goede choreografie kan op een aansprekende manier bijgedragen worden aan ruimtelijke ordening en land-art. Windwouden in het landschap, aan de Zeeuwse kust, waarom niet? En voor de spirituele zoektocht naar ordening: waarom dan ook geen kathedraal ontwerpen van windmolens? Marinus Boezem geeft ons in het Zeeuwse Kunsttijdschrift Decreet 04, (2010) prachtige tekeningen van een Windenergiekathedraal. Boezem behoort tot de eerste generatie conceptuele kunstenaars en maakt gebruik van het weer, het water en de wind. Het meest bekend van hem is de Groene Kathedraal in Flevoland. Eerder dit jaar was in de Vleeshal in Middelburg te zien hoe hij de plattegrond van de basiliek van Assisi in vogelvoer had uitgelegd, twintig witte duiven mochten deze plattegrond opeten, omhoogtillen en ‘naar het licht brengen’. Ook hier bood deze kathedraal mij het gevoel van opgenomen worden, een schuilplaats, een toevluchtsoord waar je je verbonden weet met dierbaren en familie. Toch zal iedereen dit weer anders ervaren, dat mag kunst toch teweegbrengen?
De concepten voor een Windenergiekathedraal zijn al in 2008 gemaakt. In een interview geeft Marinus Boezem aan zelf geen freak van kerken te zijn. Maar kathedralen bieden hem wel een denkkader waarbinnen nieuwe ontwikkelingen plaatsvinden. Universeel ook: vanuit een gevoel van solidariteit met de hele wereld leiden voortdurende experimenten naar een nieuw soort kunstenaarschap. Sterker nog, er zijn plannen om met behulp van mogelijkheden van de ruimtevaart ook op zoek te gaan naar toepassing van nieuwe concepten binnen een ‘ander heelal’. De toppen van de Mont-Blanc raken de sterrenhemel. Boeiend om deze concepten te blijven volgen, kunst over hogere sferen verruimt de horizon.
Spirituele ideeën komen ook van de dochter van de kunstenaar: het zou ultiem geestverruimend zijn wanneer er een kathedraal gebouwd zou kunnen worden van wietplanten… Er is onlangs iemand opgepakt die de kerstverlichting in een wietplant had opgehangen, hij vond het zelf een mooi idee, ook dit het concept geeft in ieder geval stof tot nadenken.
Bij mij in de tuin… wie wind zaait zal storm oogsten? Vergeet het maar! De reuzenplanten hebben de kerst helemaal niet gehaald. Misschien dat via de toppen wel mooie vluchten zijn gemaakt, sterrenhemels zijn bereikt en hemels zijn bestormd? Bekenden of onbekenden hebben in elk geval het licht gezien, de schuilplaats en de schoonheid van de planten ontdekt. Dus, op een stille nacht, jawel… op een heel donkere stille nacht kwamen er (on)wijzen uit het westen of oosten en die wisten wel van oogsten af. We hebben er vrede mee! Twijfel ik als agnost toch al aan alles, zelfs de reikwijdte van het gedoogbeleid in de tuin is een onzeker terrein, niet iedereen vond deze planten een goed idee.
Mijn oogst bestond uit een prachtige ‘coole’ blauwe schaar die op de tegels achtergelaten was tussen platgetrapte takken en bladeren en mij deed denken aan de concepten van de windenergiekathedraal. Een nieuw idee is ter plekke geboren: volgend jaar met Pasen kan ik de schaar gebruiken. Een plattegrond van een kathedraal uitleggen met tuinkerszaadjes is voor iedereen het proberen waard. Overzichtelijk ook, na zeven dagen kan de oogst geknipt worden.
Lucebert dichtte: 'er is alles in de wereld, het is alles'. De kunst van het leven is dat we ons hier niet bij neer moeten leggen, het is niet altijd alles, we gaan gewoon verder.
Ik wens mijn lezers een energievol 2011 toe, dat je zult vinden wat je zoekt, dat je zult oogsten wat je zaait en dat het je vooral voor de wind mag gaan.

cop. Marinus Boezem, 2008

1 opmerking:

  1. @Henk: Nog een paar dagen en dan zit 2010 er helemaal op. Ben ook blij dat Kerst erop zit, geen ster-notering dit jaar. Toch was het witte landschap mooi!

    BeantwoordenVerwijderen