Franca Treur: SLAZ-avond met een Zeeuwse Bellefleur

Dinsdagavond 27 april werd Franca Treur in de Zeeuwse Bibliotheek geïnterviewd door Rebecca van Wittene, dit op uitnodiging van de Stichting Literaire Activiteiten Zeeland (SLAZ). Van deze avond volgt hier een impressie c.q. een verslag, niet volledig, zomaar om de sfeer weer te geven.
Middelburg: spannend voor de Zeeuwse schrijfster, het is toch anders dan een avondje ergens in Limburg. Een volle zaal en er zijn familieleden en allerlei bekenden aanwezig…
Haar roman ‘Dorsvloer vol confetti’ is gekozen tot het beste debuut van 2009 en inmiddels is de zestiende druk verschenen, een bestseller dus. Het deelnemen aan literaire avonden was voor Franca even wennen, zegt ze, het is zo anders dan thuis zitten schrijven want je moet à la minute leuk kunnen zijn. Er zijn trouwens nu al boekingen voor 2011. Een drukke periode achter de rug, gelukkig is ze weer begonnen met schrijven, het duurde lang voordat de concentratie terugkwam, zeg maar een half jaar vertraging. Met de druk om weer een mooi boek te schrijven valt het wel mee, zegt ze lachend en vol zelfvertrouwen!
Mocht Franca zelf een literaire recensie over haar debuut mogen schrijven dan zou er behalve aandacht voor het genre familieroman over een boerengezin ook aandacht zijn voor de literaire analyse, zij is van mening dat deze analyse weinig aan bod is gekomen. Inderdaad, over bv. de humor en de kracht van de dialogen is weinig gezegd evenals over de mentale kracht van Katalijne. Een goede uitzondering vormt de bespreking van Joost de Vries in de Groene Amsterdammer (2-12-09) waarin hij zegt: het meisje Katalijne is echt niet zielig, die komt er wel! ‘Treur legt het er niet dik op, maar alleen al het gegeven dat Katalijne zelf verhalen kan verzinnen, betekent dat ze verder kan kijken dan dat ene verhaal dat in de bijbel staat’.
Wanneer begon het schrijven? In een opstelschrift op de basisschool stond ooit in de kantlijn: ‘ga jij later boeken schrijven?’ Op de middelbare school met een groepje meegedaan aan een verhalenwedstrijd van Pechiney, over Reintje de Vos in Zeeland. Ze wonnen een reisje naar Parijs. Later een laptop gewonnen met een inzending bij de Faculteit der Letteren. Zij won in 2006 een NRC-essaywedstrijd met het thema ‘Macht en onmacht’. Haar essay met de titel “Maak iets van je leven! Maar wat?” werd alom gewaardeerd. Vervolgens werd ze benaderd door een uitgeverij. De stap naar de fictie werd gemaakt via een verhaal over tweede pinksterdag, de dag waarop een familie met de auto een rondje Walcheren doet, de ramen open, en onderweg naar de akkers, de gewassen en de ‘vuulte’ kijkt.
De verhalen in ‘Dorsvloer vol confetti’ gaan o.a. over de traditionele mannenwereld op de boerderij en in de kerk. Maar wanneer Katelijne verhalen vertelt hebben deze soms gevaarlijke kantjes en gaat het behoorlijk mis in de mannenwereld. Voorbeeld: het verhaal over de paardenbloemen t.o.v. het ongeluk in de gierkelder, het verhaal over de meisjes Davidse waar een gedwongen huwelijk uit voortkomt, het verhaal over het strooien van de confetti, op dat moment gaat het helaas weer mis op de werkvloer van de mannen en wel in de melkstal.
Franca geeft aan dat deze traditionele wereld niet goed kan/kon omgaan met creativiteit: kunst echter zoekt grenzen op en verkent de rafeltjes, literaire kunst kan troost bieden (getuige de vele positieve reacties van lezers), kunst kan ook hoop bieden, Katalijne geeft oma de hoop dat opa in de hemel is. In die zin kan kunst de rol van religie overnemen.
Waarom is het verhaal ‘onpersoonlijk’ geschreven, waarom is het de vader en de moeder? Het heeft met het thema van het verhaal te maken, op deze manier worden gezagsverhoudingen gespiegeld, denk dan aan de verhouding God – mensen, ouders – kinderen.
Is het boek autobiografisch? Nee en ja, zestig procent is fantasie maar veertig procent is gebaseerd op feiten. Franca heeft thuis het boerenleven meegemaakt en ook op het land meegeholpen, de voederbieten (de mangels) op rijtjes helpen leggen en gezien hoe het loof werd afgekapt. Al deze ervaringen zijn toch opgeslagen en in de verhalen verwerkt.
Wat is de functie van de dialectwoorden? Deze woorden zijn te mooi om te laten liggen, ze verdwijnen langzamerhand, kunnen zo behouden worden voor een jongere generatie. Lezers buiten Zeeland begrijpen ook wat met ‘schoeve koeien’ bedoeld wordt. Waarom is het literatuur? De roman roept een gevoel op zonder dat je dat gevoel uit moet leggen. Je kunt het boek ook als een verzameling losse verhalen lezen, het maakt niet uit. En: er zijn hier scholieren die 3 punten krijgen voor het boekverslag, het is maar dat u het weet.
Tijdens de hele avond wisselden humor en ernst elkaar steeds af.
Op de vraag of ze veel heeft moeten inhalen na haar jeugd geeft Franca aan dat dit wel meevalt. Films achteraf bekijken is lastig, literatuur heeft ze wel redelijk ingehaald. Tv kijken boeit echter nog steeds niet, ze is meer op ‘woorden’ gericht. Een voordeel van het bijbel lezen uit haar jeugd blijft zeker het gevoel voor taal en zinsritme. Eén van de meest gestelde vragen vanaf het begin: geloof je nog? Franca antwoordt hierop ontkennend: een alomvattende verklaring voor de wereld kan ik in/van mijn leven niet vinden en geven. Je moet gewoon doen wat goed voor je is. Zij illustreert dit met een mooi citaat van Aristoteles: geluk zit op de rug van de activiteit. Het geluk is de vervulling van de mogelijkheden die in de mens zelf liggen: zijn optimaal functioneren. Het persoonlijke geluk zijn voor haar o.a. die momenten dat het goed gaat met schrijven –‘als je in de flow zit’. Wie gelukkig is straalt dit ook uit naar anderen.
Een leuke vraag: komt er een Franca Treur-fietsroute? Ze is al wel benaderd door een blad maar nog nergens op ingegaan…
Natuurlijk werd er voorgelezen uit ‘Dorsvloer vol confetti’, ook las zij enkele columns voor uit de onlangs in de NRC verschenen rubriek: Franca schaduwt Jan P. Balkenende.
Gezien de reacties had het Zeeuwse publiek volgens mij wel al die columns willen horen, ja, wat inside informatie over JP is welkom! De columns kunnen nagelezen worden op haar website. Franca leest soms wel sneller voor dan het publiek kan volgen...
Aan het begin van de avond kregen de bezoekers een kaartje waar eventueel vragen voor Franca op genoteerd konden worden. Na de pauze (die lang duurde vanwege de goede verkoop en de lange rij voor het signeren) werd uit deze vragen een keuze gemaakt, een prima werkwijze. Het werd mede hierdoor een respectvol en ook wel ‘beschermend’ interview en ik ben Rebecca van Wittene hier dankbaar voor. De aandacht ging deze avond vooral uit naar het plezier van het schrijversschap en het thema van ‘geloven of niet geloven' kwam amper aan de orde, daar heeft Franca Treur inmiddels ook wel genoeg over uitgelegd. Lezers kunnen altijd persoonlijke reacties mailen naar Franca, zij vermeldde deze mogelijkheid hetgeen getuigt van haar openheid voor een blijvende dialoog. Het was een geslaagde SLAZ-avond met een stralende Franca op het podium. Onze Zeeuwse bellefleur, (deze term gebruikte Marjan Berk voor Franca in een column in de PZC, ik vind het een woord dat te mooi is om te laten liggen) is nog lang niet uitverteld. Zij staat nog maar aan het begin van een bloeiende literaire carrière. Toch zou het zomaar kunnen zijn dat we haar in de tijd van de appelpluk opnieuw in Zeeland zullen ontmoeten.



Groetjes uut m'n tuun!

Zie voor alle recensies en andere informatie de website van Franca Treur http://www.francatreur.nl/