Kandinsky, een paardje, een blote beer en behangpapier

Thuis geen bloemetjesbehang aan de wand, wel een witte muur met boven de blauwe bank een strak ingelijste poster van een schilderij van Kandinsky: Improvisation Klamm, 1914. Deze improvisatie van een kloof of ravijn hangt er al meer dan 15 jaar… Vorige week heb dit schilderij eindelijk in het echt gezien in het Gemeentemuseum in Den Haag waar t/m 13 juni de tentoonstelling Kandinsky en Der Blaue Reiter te bezichtigen is, de moeite waard!
In het begin van de 20ste eeuw zette een groepje schilders de kunstwereld volledig op zijn kop. Met hun expressieve, lyrische schilderijen vol felle kleuren stond Der Blaue Reiter, zoals zij zichzelf noemden, aan de basis van het ontstaan van het expressionisme. De kern van deze groep werd gevormd door de Russische Wassily Kandinsky en zijn geestverwant Franz Marc: beiden hielden van de kleur blauw, Franz Marc hield van paarden en Kandinsky had al eerder een ruiter-schilderij gemaakt, vandaar de naam.
Ik word altijd blij van het kleurgebruik van Kandinsky. Hij maakte mooie composities waarbij hij zich liet inspireren door experimentele muziek en primitieve volkskunst, we zien de sfeer van Russische sprookjes en oude volkverhalen, dieren en natuur. Kandinsky wordt gezien als de schilder van het eerste abstracte schilderij ter wereld, een ‘Improvisatie’ aquarel (1910). Over de reeksen Improvisaties en Composities wordt gezegd dat Kandinsky zocht naar de ultieme versmelting van schilderkunst en muziek, heb je zoiets aan je muur hangen dan zijn de klanken van de muziek bijna hoorbaar bij het kijken naar het schilderij.
Muziek en kleur zie je ook in de illustraties van Daan Remmerts de Vries. Ik heb de tentoonstelling Blote beer en nog véél meer (ook in het Gemeentemuseum) met veel plezier bekeken. In 1997 verscheen Mijn tuin, mijn tuin (bekroond met een Zilveren Griffel) en ik vind dit nog steeds een prachtig boek: authentieke kleurrijke collages waarbij gebruik is gemaakt van ouderwets behangpapier met natuurafbeeldingen: planten, roosjes en allerlei bloemmotieven. Een illustrator die eigenlijk popmuzikant had willen worden maar zijn muzikaliteit uitbundig in zijn illustraties uitleeft, prenten die ook poëtisch en knus zijn want hij wil ook een beetje troost bieden. Toen de kinderen nog klein waren heb ik het wel voorgelezen op de blauwe bank terwijl de Kandinsky over mijn schouders meekeek. Ook de illustraties in Blote beer (1998) en Droomkonijn (2008) zijn zo aandoenlijk vrolijk!
Deze tentoonstelling bij het twintigjarig jubileum van de auteur kan als een erkenning voor zijn illustraties gezien worden, evenals de aandacht voor Meneer Kandinsky was een schilder, een kunstboek voor kinderen vanaf 4 jaar, in opdracht van het Gemeentemuseum geschreven voor de tentoonstelling. Wanneer jouw prenten in de buurt van de schilderijen van Kandinsky hangen mag je als illustrator trots zijn. In het boek ontsnapt er op een dag een blauw paardje uit een schilderij en fluistert de schilder in het oor wat hij kan schilderen en hoe. ’Je mag zo’n huis ook best eens rood maken! Of paars, of scheef, of kleiner of groter… je mag best laten zien wat je bij zo’n huis voelt!’ Ook allerlei geluiden vallen hem dan op, en al die geluiden hadden een vorm en een kleur – die kon hij ook laten zien! Een boek met mooie illustraties (collage, foto, verf), informatie over visies op kleurgebruik en natuurlijk passeren enkele beroemde schilderijen de revue. Toch ben ik niet super enthousiast over deze uitgave: de afbeelding van de persoon Kandinsky in bijna alle prenten vind ik niet altijd zo mooi en eigenlijk een beetje storend! Dan denk ik: geef je paard de sporen en verdwijn… Tja, ik hoop dat kinderen het wel mooi vinden en ik hoop dat dit boek op scholen binnen galoppeert als inspiratiebron voor kleurrijke teken- en schilderlessen want het blijft een bijzonder boek.
Nog even over mijn poster… Na al die jaren is er een grote kloof ontstaan tussen de originele kleuren en datgene wat ik nu zie: het geel is veranderd in bijna wit. En toch word ik nog elke keer blij als ik dat ding zie hangen! Schepen vergaan, behang verschiet, rozen verwelken maar mijn liefde voor Kandinsky blijft bestaan.