De beklimming van een schoorsteen bij Poortvliet

Ik heb het overleefd, spannend was het wel, ik ben echt bang geweest! Zaterdag 23 oktober was er een inloop- en klimfeestje in de buurt van Poortvliet. Op eigen risico mocht je daar een schoorsteen beklimmen want de eigenaar gunde anderen ook een mooi uitzicht. Onderweg had ik al zo’n vreemd gevoel, het landschap met verlichte kassencomplexen onderweg had iets surrealistisch, de Oesterdam bood spannende vergezichten met dreigende luchten en even later zag ik zomaar een veldje bloeiende zonnebloemen op het eiland Tholen, eind oktober, zeg nou zelf, eigenaardig toch? Onderweg vroeg ik me af of ik wel voor die schoorsteen op weg was of misschien ook, eerlijk gezegd, om de eigenaar te ontmoeten, een beroemde Zeeuw waar ik torenhoog tegen op kijk. Was ik eigenlijk niet een beetje een voyeur? Vroeger op school nam je voor een jarige meester altijd een cadeautje mee, ik had een prentje meegenomen, niet eens zelf getekend, gratis gekregen ook nog, en ik was bang dat hij die afbeelding al lang aan de muur had hangen.

De reden van het feestje was het honderdjarig bestaan van Stoomgemaal Oosterschelde. De schoorsteen is in het verleden bijna gesloopt, twee keer was het kantje boord en de huidige eigenaar zag het verval met lede ogen aan. Restauratie van de enige schoorsteen in Nederland die in het water is gebouwd volgde.

Bezoekers mochten de klim wagen, mits het weer het toe zou laten. Het waaide wel aardig, 6 of 7 Beaufort, en het regende ook een beetje.
Ik heb de klim gewaagd, met bonzend hart naar boven, knikkende knieën en koude handen, als een mak schaap achter de eigenaar aan die mij dit mooie uitzicht zo gunde. Het was zoeken naar houvast, Mister Panic zat me op de hielen, wilde me inhalen, dat lukt hem wel meer, maar mijn Panama Jacks stonden vandaag stevig op de laddertjes. Vijfentwintig meter omhoog en het is gelukt! Tranen over mijn wangen van de wind, mijn neus begon spontaan te lopen en ik was bang dat mijn bril en camera zouden gaan vliegen, de foto's worden vast zo scheef als wat! Daarboven is het uitzicht adembenemend! Je weet niet wat je meemaakt, je ziet het landschap, de schapen, de Oosterschelde, vogels, de dijk, huisjes, je weet dat er beneden hospeejen of strekgos groeit al zie je dat van bovenaf niet staan. En, al weet ik dat dit vreemd klinkt, je voelt je gedragen door duizenden boeken. Tegelijkertijd voel je die schoorsteen heel zachtjes schommelen en zwiepen, de grond onder je voeten beweegt en je weet het niet helemaal zeker… je had nog zoveel plannen met je leven… En schreef die eigenaar niet heel erg vaak over rampen? Er zit in die

vijf minuten daar boven op de schoorsteen veel turbulentie onder mijn dakpannetjes. Ik wil het einde nog lezen van het o zo mooie De grote zaal al weet ik wel hoe dat 'afloopt', ik moet nog boodschappen doen en ik wil vanmiddag naar de finissage van In Vogelvlucht in de Vleeshal...

Terug naar beneden was een makkie, ik heb nog een poosje staan natrillen en zo onopvallend mogelijk de snot van m'n leren jas afgeveegd. Er werd een fles ontkurkt, het drankje deed wonderen. En zo hard waaide het nou ook weer niet, soms waait het honderd keer harder, de schoorsteen heeft een bepaalde elasticiteit, niks aan de hand.

Ik heb boven wèl een stoeltje zien staan, hier zit de schrijver af en toe te genieten van het uitzicht en inspiratie op te doen voor nieuwe boeken, zijn volgende boek gaat kilo's wegen, telt 656 bladzijden en gaat vooral over de watersnoodramp...
Op een heerlijk zacht bankje heb ik gekeken naar een interessante dia-presentatie over de geschiedenis van het stoomgemaal en over het restauratieproces van de schoorsteen. In 1951 heeft het Loodswezen er zelfs een lantaarn in aangebracht, als lichtbaken voor de scheepvaart. Het was de redding van de schoorsteen, die anders zou zijn gesloopt. In 1986 werd het licht gedoofd en uiteindelijk wist de Bond Heemschut de sloop van dit stukje industrieel erfgoed te voorkomen. Er is deze zaterdag volop belangstelling voor het vakmanschap, allemaal aardige mensen lopen in en uit. Het voelt alsof je daar bij Poortvliet je handen & ziel mag verwarmen bij een ouderwets kacheltje. Ik weet dat er door een Zeeuwse dichteres twee mooie gedichten over het stoomgemaal zijn geschreven, het boekje waar deze instaan had ik in mijn jaszak mee naar boven genomen, als ik naar beneden zou storten… dan wel graag omringd door poëzie. Nu ik dit schrijf weet ik dat de dichteres een gelegenheidsvers voor de eigenaar en zijn medevierders heeft geschreven, ik hoop dat zij dit in de toekomst wil publiceren. De laatste twee regels luiden:
Wat is zal zijn, wat was zal blijven
Ook dit Gemaal : het overleeft ons wel.
Die middag zal de eigenaar de pijp nog eenmaal laten roken, samen met een vriend, een voormalig brandweerman, steekt hij de rookpotten aan. Ik heb het niet gezien maar ik stel me zo voor dat ze als twee kwajongens in dat piepkleine hokje boven met dat vuurwerk hebben zitten spelen. Ze zullen daarna, toen de rook om hun hoofd was verdwenen, het glas geheven hebben. Zelf was ik allang weer in Middelburg waar het heel hard regende.

Trots op een boei & een baken.

Het Gemaal overleeft ons wel en Zeeuws Knoopje heeft de beklimming overleefd.

In mijn tuin bloeit Zeeuws Knoopje gewoon door in de herfst.

De geciteerde dichtregels komen uit het gelegenheidsvers, geschreven door Johanna Kruit

Hospeejen/strekgos: de angst van de landarbeiders want deze grassoort wortelt heel diep

Foto's: de toren : zie website geschiedenisinzeeland.nl Andere foto's, ook die 'historisch' juiste scheve foto: Zeeuws Knoopje