Zeeuwse Boekenprijs 2012 voor Ik ben Maan van Maan Leo

Fasten your seatbelts, een zonnig Zeeuws talent arriveert in pracht en praal en met hoge snelheid op het Zeeuwse erepodium. Met haar debuut Ik ben Maan verraste de import-Zeeuw Maan Leo de jury van de Zeeuwse boekenprijs die een keuze moest maken uit 46 ingezonden boeken. Zaterdag 10 november werd haar inzending bekroond met de Zeeuwse Boekenprijs 2012. 'Dwars, onorthodox en provocerend', zo noemde juryvoorzitter Karla Peijs de roman. 'Met haar on-Nederlandse barokke stijl, grillige maar ook weloverwogen romancompositie en lef schreef zij een van de meest prikkelende romandebuten van de laatste tijd. Een plot is er niet. Het ene hoogtepunt buitelt over het andere, waarbij de lezer wordt meegetrokken of afhaakt'.  

Karla Peijs overhandigt de Zeeuwse Boekenprijs. Copyright foto Lex de Meester

Met buitengewoon veel plezier en bewondering had ik deze originele en opvallende shock novel al eerder gelezen, een bijzondere ervaring. In het Zeeuws Tijdschrift , nr. 7/8 2012, vertelt cabaretière Katinka Polderman dat zelfs zij, na het lezen van Ik ben Maan, even van slag was. In Ik ben Maan doet de vijfentwintigjarige Maan overrompelend verslag van haar quarter life crisis. Het boek is in de ik-vorm geschreven. Dat wil niet zeggen dat het een autobiografische roman is, de schrijfster Maan Leo speelt een geraffineerd spel met werkelijkheid en fantasie en met het stoute, sexy imago dat ze heeft. Dit maakt de ik-verhalen raadselachtig & fascinerend, zeker ook voor Middelburgers zoals Zeeuws Knoopje mede omdat deze stad een rol speelt in de verhalen. De landelijke pers was overwegend lovend: ‘een van de wonderlijkste boeken van de laatste tijd en vaak ook erg geestig’ (***Het Parool) ‘verbluffend, vlegelachtig, wendbaar en vilein’ (****de Volkskrant). De Groene Amsterdammer is eerlijk gezegd minder positief: ‘aanstellerig kleuter-cynisme, gaapverwekkend, ongericht ego-geklep’.

De schrijfster Maan Leo (1986) woont zowel in Utrecht als in Middelburg waar zij werkzaam is aan de Roosevelt Academy als recruitment and communications officer. Hier studeerde zij, net als de Maan in het boek, Arts & Humanities, daarna Women’s and Genderstudies in Utrecht en aan de Universiteit van Hull in Engeland. Zij kan geen inspirerender studie- en werkplek bedenken dan de Roosevelt Academy en in Ik ben Maan speelt de Excellentia Academy dan ook een belangrijke rol. Via Youtube, Twitter en Facebook kan de lezer kennismaken met Maan Leo, daarnaast is het aardig haar website ikbenmaan.com te volgen. Let wel: ook hier is de blogpersona Maan iemand die dicht bij haar staat maar zeker niet met haar samenvalt omdat, volgens haar, de waarheid minder interessant is dan de dingen die zij bedenken kan.

De roman is opgebouwd uit zeventien hoofdstukken waarin Maan telkens een van haar eigenschappen uitlicht. Zij is biseksueel, superslim, bipolair, vaak een bangerik, een vat vol fobieën en een beetje leugenachtig. Ze wil een bestseller schrijven. Ze haat kinderen, ze stottert, valt op oudere mannen en is Wit-Russisch. Ze is fan van David Foster Wallace, is actief in een DFW fanclub en ze is stout (ze houdt van bdsm). Ze werkt als recruiter bij de Excellentia Academy. Niets aan haar is normaal, volgens Maan zijn haar borsten surrealistisch, absurd groot (maat 60K) en is het de kunst om al deze afwijkingen niet als obstakels te zien maar als de wielen van een zegekar, een praalwagen. Maan heeft een quarter life crisis, dus moet ze zich van haar psycholoog binnenstebuiten keren. Omstraald door raadsels geeft zij de lezer een beeld van haar werkelijkheid en de wereld die zich achter het pantser van haar kwetsbaarheid bevindt.

Maan Leo

De stijl is uitbundig, voluptueus, humoristisch en vol zelfspot. Haar taalgebruik is elegant en eloquent, onverbloemd en rijk aan metaforen. In sommige hoofdstukken komt de essayist in haar naar boven. Zelf noemt de schrijfster haar stijl barok, met Rubensvormen: grote volle ronde zinnen. Of dit boek een roman genoemd kan worden vraag ik mij af. Maan Leo maakt binnen het ik-thema kleine blokjes, zegt zij, die telkens op een andere manier in elkaar passen maar niet per sé een lineair verteld geheel vormen. Zij beoogt dat haar taalgebruik op alinea- en zinniveau even prikkelend en spannend is dan het verhaal zelf. Het gaat om Lichtheid, Snelheid, Exactheid, Zichtbaarheid, Veelvuldigheid & Consistentie (Italo Calvino), laat het personage Maan weten, niet om plot, character, theme, structure, style (David Mitchell). Als dit al waar is, je weet bij haar maar nooit, is zij daar zeker in geslaagd. Inhoud en taal zijn als een snoepje, om van te watertanden.  

De pseudo-antieke provinciehoofdstad Middelburg is het achtergronddecor van de verhalen. Na haar studie vestigt Maan zich in dit pittoreske Walcherse stadje. ‘Middelburg heeft net genoeg te bieden om een meisje als mij binnenboord te houden. Een paar niet al te doodse kroegen, een redelijk goede bibliotheek (met het complete oeuvre van DFW in het Engels!), … een shop voor fetish-kleding, een strand op een stief kwartiertje fietsen (Dishoek), een bioscoopcomplex (CineCity) op tien minuutjes treinen (Vlissingen).’ Het is een stad waar ze ’s avonds na elf uur, als zelfs de nachtvlinders in coma liggen, zomaar bij rood licht een druk kruispunt durft over te steken, waar in het historische stadhuis de graduation feestelijkheden plaatsvinden. Een stad waarvoor ze, als recruiter van de Excellentia Academy, in het buitenland studenten moet ronselen: ‘Je lokt ze in de doodlopende steeg van je decolleté. Je zorgt dat ze de Excellentia Academy als een Ultima Thule gaan zien, dat ze er nooit meer weg willen, lichtjaren van je zullen houden. Je vertelt ze niet over de nabijheid van Borssele, over de eeuwige Zeeuwse tegenwind, over de windstille cultuur van het in Doornroosje-slaap verzonken Disney-stadje Middelburg, over de ontbrekende sportfaciliteiten van de EA. Nee, over al die minpunten zwijg je wijselijk, en in plaats daarvan hemel je de voordelen op van een brede bachelorsopleiding en van de intensieve begeleiding die de student krijgt’.

Middelburg, Nacht van de Nacht

Middelburg, in deze parel van Walcheren is het goed wonen: ‘Believe it or not, maar zelfs het brave Middelburg heeft een volbloed achterstandswijk, kracht-, nee prachtwijk. En laat ik nu net in zo’n gezellig volksbuurtje wonen’. Niet ver van dit wijkje ligt het stadspark Molenwater. Toevallig woon ik daar zelf ook dichtbij. De beschrijving van een picknick in dit park is amusant, daarnaast zal de lezer vanaf dit moment, bij het zien van fietsers met nette pakken en stropdas op een zondagse dag, altijd aan wurgseks blijven denken…

Maan Leo, een bijzondere vrouw. Nachtvlinder in Middelburg,’koningin’ van de Nacht van de Nacht waar zij onlangs (27-10) als burgemeester van Middelburg haar rol vervulde. In een simpele bakfiets die omgetoverd was tot mobiel boudoir hield ze de hele avond audiëntie in een waanzinnig gothic Marie Antoinette outfit, omringd door een gevolg van maanmeisjes en muzikanten.

Maan Leo: jonge heldin op de boekenbeurs in Antwerpen, een stralende opkomende ster met een debuut bij een grote uitgeverij (De Wereldbibliotheek). In no time het borstbeeld van de Zeeuwse literaire wereld. Een beetje stout, een beetje sexy. Ik ben Maan is opgedragen aan Peter, haar Grumpy Old Man, met wie ze recentelijk in het huwelijk trad.

Stiekem vraag ik mij nu al af of het aantal aanmeldingen voor de Roosevelt Academy volgend jaar gaat vertienvoudigen, een betere boezemvriendin en ronselaar voor onze Sin City is er niet.

Foto’s uit weblog Maan Leo (met toestemming van Maan Leo)