maandag 14 juni 2010

Madeliefies, liewenheersbesie en de donkerman

Omdat Zuid-Afrika nu dagelijks in de belangstelling staat vind ik het aardig om aandacht te geven aan enkele gedichten. Ik ken de Zuid-Afrikaanse taal niet maar ik hou wel van de klank van de woorden. Wat het geluid van een vuvuzela is weet ik inmiddels wel!
Wanneer ik poëzie lees dan kies ik dus gedichten met een Nederlandse vertaling ernaast of eronder.
Ik herhaal je bevat de mooiste gedichten van Ingrid Jonker (1933-1965), vertaald door Gerrit Komrij. Aan deze bundel werd een uitvoerige biografische schets van de dichteres toegevoegd. Een monument voor een uitzonderlijk dichteres die op 33-jarige leeftijd zelfmoord pleegde.
Ingrid Jonker was tijdens haar korte leven al een gewaardeerd schrijfster onder alle taal-en bevolkingsgroepen in haar verscheurde vaderland – een unicum in de Afrikaanse letteren Na haar dood zou ze uitgroeien tot de meest invloedrijke dichter van haar generatie. Het belang van haar werk werd treffend onderstreept toen Nelson Mandela, bij de opening van het parlement in 1994, haar beroemde gedicht ‘Het kind’ voordroeg. Aldus de tekst op de omslag.

Uit deze mooie bundel kies ik drie gedichten, eerst de originele tekst en vervolgens de vertaling van Gerrit Komrij. Het zijn niet haar bekendste gedichten maar mij spreken ze aan.

Ladybird
’n Herinnering aan my moeder.

Glans oker
en ’n lig breek
uit die see.

In die agterplaas
êrens tussen die wasgoed
en ’n boom vol granate
jou lag en die oggend
skielig en klein
soos ’n liewenheersbesie
geval op my hand

Ladybird
Als herinnering aan mijn moeder

Okergloed
en een licht breekt
uit de zee.

Op het achtererf
ergens tussen het wasgoed
en een boom vol granaatappels
jouw lach en de ochtend
schielijk en klein
als een lieveheersbeestje
dat valt op mijn hand


Madeliefies in Namakwaland

Waarom luister ons nog
na die antwoorde van die madeliefies
op die wind op die son
wat het geword van die kokkewietjies

Agter die geslote voorkop
waar miskien nog ’n takkie tuimel
van ’n verdrinkte lente
Agter my gesneuwelde woord
Agter ons verdeelde huis
Agter die hart gesluit teen homself
Agter draadheinings, kampe, lokasies
Agter die stilte waar onbekende tale
val soos klokke by ‘n begrafnis
Agter ons verskeurde land

sit die groen hotnotsgot van die veld
en ons hoor nog verdwaasd
klein blou Namakwaland-madeliefie
iets antwoord, iets glo, iets weet.


Madeliefjes in Nawakwaland

Waarom luisteren we nog
naar de antwoorden van de madeliefjes
op de wind en de zon
wat is er geworden van de koekoeksroep

Achter het gesloten voorhoofd
waar wie weet nog een takje zweeft
van een verdronken lente
Achter mijn gesneuvelde woord
Achter ons verdeelde huis
Achter het tegen zichzelf gesloten hart
Achter prikkeldraad, kampen, townships
Achter de stilte waarin onbekende talen
tuimelen als klokken bij een begrafenis
Achter ons verscheurde land

zit de groene bidsprinkhaan van het veld
en wij horen nog verdwaasd
klein blauw Namakwaland-madeliefje
iets antwoorden, iets geloven, iets weten.


Toemaar die donker man
Vir Simone

Op die groen voetpad
van die horison ver
om die aarde skat
stap ’n ou man wat
’n oop maan dra in sy hare
Nagtegaal in sy hart
jasmyn gepluk vir sy oop knoopsgat
en ’n rug gebuk aan sy jare.

Wat maak hy, mammie?

Hy roep die kriekies
Hy roep die swart
stilte wat sing
soos die biesies, my hart
en die sterre wat klop
tok-tok liefling,
soos die klein toktokkies
in hul fyn-ver kring.

Wat is sy naam, mammie?

Sy naam is Sjuut
Sy naam is Slaap
Meneer Vergeet
uit die land van Vaak
Sy naam is toe maar
hy heet, my lam
Toemaar, die donker man

Mammie…

Toemaar, die donker man

Kalm-maar de donkerman
Voor Simone

Op het groene voetpad
van de horizon ver
om de aarde schat,
stapt een oude man die
een open maan draagt in zijn haren
Nachtegaal in zijn hart
jasmijn geplukt voor zijn open knoopsgat
en een rug gebukt door de jaren

Wat doet hij, mammie?

Hij roept de krekels
Hij roept de zwarte
stilte die zingt
als de rietpluim, mijn hart
en de sterren die kloppen
tok-tok lieveling,
als de kleine kloptorren
in hun ijl-verre kring.

Wat is zijn naam, mammie?

Zijn naam is Suja
Zijn naam is Slaap
Meneer Vergeet
Uit het land van Vaak
Zijn naam is kalm maar
Hij heet, mijn lam
Kalm-maar, de donkerman

Mammie?

Kalm-maar, de donkerman

Geen opmerkingen:

Een reactie posten